Moderne Devotie (Devotio Moderna)
De beweging
De beweging ontstaat doordat mensen niet tevreden zijn met hun situatie door misstanden onder de geestelijkheid en in de kerkelijke leiding. De Moderne Devotie staat voor een vernieuwing van het christelijke gemeenschapsleven en is te zien als een hervormingsbeweging binnen de kerk en de maatschappij. Persoonlijke levensheiliging en praktische levenswijsheid vormen het streven. De initiatiefnemers bestaan uit geestelijken en leken. Ze leven in gemeenschap van tafel en goederen zonder een formele kloostergelofte af te leggen.
Kalveen over Moderne devotie en gasthuis 1390
Geert Grote
De grondlegger van de Moderne Devotie is Geert Grote. Hij wordt in 1340 in Deventer geboren als telg uit een rijke handelsfamilie. Met sommige bestaande corrumperende misbruiken in de kerk heeft hij geen vrede. Hij sticht in Deventer de eerste woongemeenschappen van de Zusters en Broeders van het Gemene Leven. Dit zijn gemeenschappen, communes van leken. De zusters en de broeders prediken een geestelijk reveil tegen de verloedering van het leven van de clerusen en de verruwing van de volkse zeden. Hun voornaamste bezigheden zijn de zorg voor de studerende jeugd en de verbetering van de leefomstandigheden van de bevolking.
Onderwijs
Het onderwijs speelt een belangrijke rol bij de verspreiding van de idealen van de Moderne Devotie. Geert Grote weerhoudt zijn vriend Johannes Cele ervan in het klooster in te treden omdat hij als rector van de Latijnse school in Zwolle méér kan betekenen voor de beweging. Zijn onderwijs beïnvloedt scholieren en burgers, talloze leiders van kerken en kloosters maar ook stadsbesturen worden door hem gevormd. Arme studenten worden ondersteund, rijke lanterfanters weggestuurd. Met de productie en het kopiëren van boeken, ook in de eigen volkstaal, verdienden scholieren de kost.
Kloosters
Vanuit de kloosters Windesheim en Diepenveen, maar met name vanuit de handelssteden Zwolle en Deventer verspreidt de Moderne Devotie zich over de wereld van de Hanze en bereikt begin 16e eeuw haar hoogtepunt. De prior van Windesheim is dan de centrale en leidende figuur van een tot een wijdverspreide en gevestigde en uitgegroeide kloosterorde die ook wel de congregatie van Windesheim wordt genoemd. Er zijn dan ruim honderd kloosters.
In meer dan honderd plaatsen in Nederland worden Moderne Devotie kloosters, zusters en broeders van het gemene leven actief in het onderwijs en in de verbetering van de leefomstandigheden van de bevolking.
Thomas a Kempis
De beweging beïnvloedt mensen zoals Thomas a Kempis (1380 – 1472) en later ook Erasmus en Jeroen Bosch uit 's-
Aangenomen wordt dat Thomas a Kempis in belangrijke mate de geschriften van Geert Grote 'gecodificeerd' heeft in zijn boek Imitatione Christi (vertaald als De navolging van Christus). Het representeert min of meer het praktische spirituele programma van de Moderne Devotie.
Zijn beroemde boek wordt na de bijbel het meest verspreide boek ter wereld.
Wessel Gansfort (Groningen, 1419 -
was een theoloog en vroeg-
Hij was niet, zoals vaak wordt gedacht, de lijfarts van bisschop David van Bourgondië, maar diens protegé. Laatstgenoemde bood hem bescherming tegen de Inquisitie. Na 1482 verbleef Gansfort veel in de abdij van Aduard bij de abt Hendrik van Rees en na diens dood in het Olde Convent van de clarissen te Groningen.
Gansfort stond onder de invloed van de Moderne Devotie en geldt als een voorloper van de reformatie. Hij was tegen aflaten, mirakelboeken en heiligenverering. Bovendien uitte hij kritiek op de overschatting van pausen en concilies, en hij pleitte vooral voor gedegen Bijbelkennis. Hij maakte in zijn leven een ommezwaai van het filosofisch realisme naar het nominalisme; daarom werd hij wel spottend 'magister contradictionis' (meester in tegenstellingen) genoemd. Ondanks dit ging hij toch steeds verder in het taalkundig benaderen van de Bijbel, onder andere door de Hebreeuwse grondtekst bij zijn exegese te betrekken.
De kerkhervormer Maarten Luther schreef dat Wessel Gansfort zeer belangrijk was geweest bij de vorming van zijn inzichten.
Epitaaf en grafsteen in de Groninger Martinikerk
In 1862 werden zijn stoffelijke resten en de epitaaf overgebracht naar de Martinikerk. De epitaaf bevindt zich tegen de westmuur, de grafsteen werd ervoor neergelegd met daaronder de beenderen van Gansfort. Bij de laatste restauratie in 1962 heeft Albert van Giffen het graf opgegraven. De grafsteen is uit de vloer gehaald en in de westmuur naast het epitaaf ingemetseld. De beenderen werden voor onderzoek overgebracht naar het anatomisch laboratorium in Groningen, daarna leken ze lange tijd verdwenen te zijn. Pas in 2015 werden ze teruggevonden in een archeologisch depot en 2 jaar later teruggeplaatst in de vloer van de Martinikerk.
Bron: Wikipedia