De kantelen van de Koppelpoort

De kantelen van de Koppelpoort staan verkeerd om en zijn zowel aan de aanvalszijde, de buitenzijde, als aan de stadszijde, de binnenzijde,  geplaatst.  Dat is opvallend want deze kantelen zijn pas toegevoegd ná de restauratie in 1886 die is uitgevoerd onder leiding van Pierre Cuypers. De bouwmeester zelf heeft nooit veel losgelaten over deze aanpassing. Het enige dat bekend is dat hij zich zou hebben laten inspireren door oude prenten en tekeningen. In feite is het dus gissen.

Pierre Cuypers restaureerde veel middeleeuwse gebouwen en had daar een heel eigen opvatting over die hij min of meer overgenomen had van een bekende Franse restaurateur Eugène Viollet-le-Duc.

Sommige restauratieprojecten die Cuypers uitvoerde waren nogal controversieel, omdat hij niet zozeer monumenten probeerde te herbouwen zoals ze er historisch uitgezien hadden, maar hij wilde "historisch perfecte" gebouwen creëren die overeenkwamen met zijn ideeën over de ideale, middeleeuwse,  gotische stijl. Zo voegde hij vaak elementen en details toe waarvan geen historisch bewijs bestond dat deze ooit bestaan hadden.

Het geheim van de ‘koppelpoortkantelen’ ligt mijns inziens bij het gedachtegoed van deze ‘perfecte middeleeuwse gotische stijl’. Cuypers was een zeer ervaren en rationele bouwmeester en wist precies wat en waarom hij deed wat hij deed en één ding weten we zeker Cuypers deed niets zo maar!

Middeleeuwse gebouwen en zeker de vroegmiddeleeuwse gebouwen werden gebouwd in een oude alchemistische, gotische traditie gebaseerd op vier elementen: water (F), aarde (M), lucht (F) en vuur (M).  Als we nu naar de Koppelpoort kijken vinden we wél het element water (F) terug in de waterpoort, het element aarde (M) in de landpoort, het element vuur (M) vinden we terug in de, meestal vergulde, vaantjes. Maar het element ‘lucht (F)’ ontbreekt helemaal. Dat is dus niet conform de oude bouwtraditie. We weten dat Pierre Cuypers heel gevoelig was voor oude, middeleeuwse symboliek. Daarom zal hij gekozen hebben voor een ‘V’ als het symbool voor lucht, boven de landpoort, symbolisch een omgekeerde V. De kantelen zijn door hem geplaatst in een V-vorm en vangen daardoor als het ware de lucht. Daarmee is de oude gotische traditie weer in ere hersteld en min of meer gelijkend op de oudst bekende afbeelding van de koppelpoort uit 1640. Bovendien is met deze ingreep ook de verhouding tussen Masculien en Feminien in de Koppelpoort hersteld.


Pierre Cuypers - archipedia

De vijf vreemdste restauraties van Cuypers

De visie van Pierre Cuypers