Kapel Oud Katholiek Seminarie; Muurhuizen

Na de Reformatie in Amersfoort (1579) vonden een aantal katholieken, vermoedelijk afkomstig uit de Joriskerk, onderdak in een pand aan de Muurhuizen. In 1606 werd deze gemeente, genoemd naar St. Willibrordus en St. Bonifacius, als officiële statie erkend. In 1696 verrees de kapel achter het aangekochte huis in de Muurhuizen. Vanaf 1725 functioneerde dit gebouw als seminarie de Clerezij, een priesteropleiding voor de door Rome geëxcommuniceerde katholieken, de Oud Katholieke Kerk.

Wat is Oud-Katholiek?  

De geschiedenis van het seminarie

Naast de Stad van Cahen was al eeuwenlang het Oud-Katholieke Seminarie gevestigd, de Kweekschool voor de ambtsdragers (clerus) van de Oud-Bisschoppelijke Clerezy, zoals die kerkgroepering destijds werd genoemd. De geschiedenis van deze plek gaat ver terug. Al in 1696 werd hier een schuilkerk opgericht. Toen in de 16e eeuw na de Reformatie het katholieke geloof niet meer in het openbaar mocht worden uitgeoefend, verrezen overal in het land zogenoemde schuilkerken: kerken die niet als zodanig herkenbaar waren en daarom vaak ondergebracht werden in huizen of schuren. In 1725 werd het stuk grond rond de schuilkerk aan de Muurhuizen en de Kerkstraat aangekocht voor de bouw van een complex voor het Oud-Katholieke Seminarie. De eerste gebouwen waren het Heren- en het Jongenshuis. De oorspronkelijke schuilkerk ging dienen als kapel van het seminarie. In de loop der jaren werden meer gebouwen aan het complex toegevoegd. Er was daar een klein-seminarie, verbonden met de stedelijke Latijnse school en een grootseminarie voor de opleiding van priesterstudenten. Deze opleiding heeft meer dan 200 jaar op deze plek gefunctioneerd. Toen in 1957 het Oud-Katholieke seminarie wegtrok uit de binnenstad, kwam het hele complex leeg te staan. In de jaren ’60 van de 20e eeuw nam de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek enkele panden in gebruik. De ROB kampte al enige tijd met ruimteproblemen, dus de leegstaande seminariegebouwen zouden in elk geval een tijdelijke oplossing bieden. Aan definitieve huisvesting aan de Muurhuizen werd nog niet gedacht. De ROB wilde uiteindelijk de seminariegebouwen behouden en op die manier voor verder verval behoeden. Financieel kregen zij dit echter nog niet rond. Het complex werd steeds bouwvalliger, dus de ROB zag zich begin jaren ’70 genoodzaakt een andere locatie te betrekken. Inmiddels werden er plannen gemaakt voor de verbouwing van de seminariegebouwen en nieuwbouw rond deze plek om zodoende de ROB alsnog aan de Muurhuizen te kunnen huisvesten. De opdracht hiervoor werd gegeven aan de architect Abel Cahen. De gebouwen aan de Muurhuizen bleven ondertussen onbeheerd achter. Van 1982 tot 1985 werden de gebouwen dan ook gekraakt, waardoor deze steeds meer een verwaarloosd aanzien kregen. Na veel weerstand, discussie, protest en onzekerheid slaagde de ROB er uiteindelijk in om de Stad van Cahen te realiseren. In het ontwerp van Cahen bleven de overgebleven gebouwen van het oude seminarie gelukkig behouden. De bibliotheek van de ROB, thans onderdeel van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) was in de kapel gehuisvest.

In 2013 wordt het hele complex - herenhuis, jongenshuis en kapel -veranderd in een woonzorgcentrum ‘Zorgresidence Het Seminarie’ met 22 appartementen: 12 één-kamer appartementen en 10 twee-kamer appartementen. Het voormalige Jongenshuis (aan de Muurhuizen) en het Herenhuis worden hiertoe verbouwd. De kapel biedt plaats aan enkele overkoepelende functies, zoals het restaurant, de keuken, de bar en twee woonkamers. Een bijbehorende woning aan de Appelmarkt wordt vervangen door 6 startersappartementen. Holland Zorggroep verleent de zorg. In de kapel kunnen jong en oud elkaar ontmoeten tijdens de maaltijden, cursussen, enz. Het Seminarie vormt straks een onderdeel van de Stad van Cahen. Dit blijkt o.a. uit het gebruik van een gemeenschappelijke ingang. Meerdere ruimtes zullen in overleg worden ingezet. Enkele daarvan worden in gebruik genomen door MBO Amersfoort. Jongeren worden betrokken bij diverse activiteiten in de vorm van werkend leren. Het streven is de Stad van Cahen daadwerkelijk een stad binnen de stad te laten zijn, zoals de 2 parochies van H. Georgius (Joris op ’t Zand) en één in het Oud-Katholiek Seminarie, de Willibrord en Bonifaciusparochie. De eerste bestaat nog steeds.