19e-
Met name sinds de negentiende eeuw is tevens het idee ontstaan dat alchemie, de zoektocht naar de Steen der wijzen en alchemistische metaforen soms draaien om spirituele groei en de wens om verlichting, of zelfs de zoektocht naar onsterfelijkheid. Tevens is het sindsdien verbonden met occultisme in zijn geheel, waarbij alchemie veeleer gezien wordt als irrationeel, voornamelijk abstract en verbonden met bijgeloof en magie. Zowel in de westerse als bijvoorbeeld de Chinese alchemie is er sprake van twee grote interpretaties: een exoterische, die zich richt op het materiële, en een esoterische, die de spirituele dimensie van alchemie benadrukt.
occultisme
woord occult komt van het Latijn 'occultus' en betekent 'verborgen', 'geheim', refererend aan een soort verborgen of voor leken verboden kennis. Tegenwoordig wordt esoterie en occultisme zowat in dezelfde betekenis gebruikt. Hier onder staat een overzicht van de bestaande informatie over occulte auteurs, genootschappen, opvattingen en praktijken in de westerse esoterische traditie.
Het occulte heeft te maken met theorieën en praktijken die steunen op een geloof in bovennatuurlijke krachten die ten goede of ten kwade aangewend kunnen worden. Magie en voorspellingen komen in de hele menselijke geschiedenis en in veel verschillende samenlevingen voor. De westerse opvatting van het occulte is wel opvallend meer 'intellectueel' tegenover de meer intuïtieve magie en esoterie van het oosten. Na een terugval sinds de verwetenschappelijking van het wereldbeeld in de 16e en 17e eeuw, zijn er periodes van heropleving geweest. Zo lag eind 19e eeuw onder meer The Order of The Golden Dawn aan de basis van een hernieuwde belangstelling voor alles wat met esoterie te maken had. En dichter bij onze tijd zien we hoe de New Age beweging opgang maakt en hoe esoterische bewegingen in Nederland en België succes kennen. Misschien is het wel een golfbeweging, en volgt er na een heel rationele periode een periode waarin het occulte terug aandacht krijgt. Of misschien is het gewoon een vorm van escapisme voor de jachtige levensstijl die ons belet om stil te staan en ons te verwonderen. Hoe dan ook is de studie en lectuur van het occulte een boeiende bezigheid, met steeds nieuwe horizonten om te ontdekken. Welkom dus "on the dark side of the moon..."
Met de ontwikkeling van de gaschemie en de ontbinding van de elementen aan het einde van de 18e eeuw werd het heelal minder geheimzinnig. De levenskracht die het universum doortrok, voorheen de Steen der Wijzen, de Quinta Essentia, of de Wereldziel, werd nu geïdentificeerd als zuurstof. Dit is de eeuw van de opkomst van de ‘spirituele alchemie’, zoals gekenmerkt door Atwoods anoniem verschenen ‘A suggestive Inquiry’, waarin de hermetische en alchemistische principes werden herontdekt en gekarakteriseerd als een wetenschap die diepgaande inzichten in de geestelijke, fysieke en spirituele vermogens van de mens verschafte.
Alchemie blijft een discipline die allerlei adepten aantrekt: ook in de 20e eeuw waren alchemisten actief in laboratoria. In Frankrijk probeerde François Jollivet-