Lilith


Het loslaten van zekerheden is de sleutel naar de vrijheid.


Waar is Lilith gebleven?




De Joodse mythe

Het ontstaan van de legende vindt zijn oorsprong in het dubbele Bijbelse scheppingsverhaal in Genesis 1 en 2. Het duidelijk verschil tussen beide verhalen leidde tot de gedachte dat Adam vóór Eva een andere vrouw gehad moest hebben. Dat zou dan Lilith zijn geweest, die evenals Adam was geschapen uit het stof van de aarde. (Dit zou er volgens sommige auteurs op wijzen dat de - recentere - mythe van Adam en Eva een intellectuele constructie van Levitische priesters was, met als doel het inheems matriarchaal systeem in een zo kwalijk mogelijk daglicht te stellen, teneinde het patriarchaat, met bijbehorend erfenisstelsel, daarna bij wet en met geweld te doen overheersen.

Soms wordt ook vermeld dat Lilith wellicht de kleindochter van Elyon was, omdat ze de dochter van zijn zoon Nergal (Meslamtaea) was, de koning van de Onderwereld.

Lilith wilde zich niet onderwerpen aan Adam en eiste (ook in seksueel opzicht) gelijke rechten. Zij wilde letterlijk niet de onderliggende partij zijn. (Deze opstelling heeft haar in onze tijd een grote populariteit bezorgd bij feministen.) Dit gaf aanleiding tot voortdurende onenigheid bij het paar, tot Lilith er zo genoeg van had dat zij haar magische krachten gebruikte (zij kende de geheime naam van God en riep Hem aan) om te ontkomen. Adam drong er bij God echter op aan Lilith terug te laten komen, maar zij weigerde. Volgens de legende zond God daarop drie engelen om haar terug te halen. De engelen dreigden haar en haar nakomelingen te vervloeken, maar zij dreigde op haar beurt de menselijke kinderen te vernietigen, die dan alleen nog zouden kunnen worden gered door de drie engelen aan te roepen. Lilith hield voet bij stuk en keerde niet terug naar Adam.

De christelijke pendant

Pas later zou Eva zijn geschapen uit een deel van Adam, waardoor zij wél aan haar man onderworpen zou zijn. Vaak wordt in dit verband een rib genoemd. Elders in de Bijbel staat 'helft'. Dit is veroorzaakt doordat het Hebreeuwse schrift geen klinkers opschrijft en de woorden 'rib' en 'helft' dezelfde medeklinkers bevatten.

In de Sixtijnse Kapel is een beroemd fresco van Michelangelo, dat God toont met een vrouw in zijn linkerarm, zijn rechterarm naar Adam uitstrekkend. Wie die vrouw aan en in "de linkerhand Gods" moet voorstellen, is nog onderwerp van discussie: het zou heel goed zijn nieuwe beloofde vrouw Eva kunnen zijn.


Mesopotamische variant

Lamashtû of Labartu (in het Sumerisch Dimme) was een erg gelijkende Mesopotamische variant van Lilitû, en Lilith lijkt veel van Lamashtû's mythen te hebben overgeërfd. Zij werd voor halfgodin aangezien en als dochter van Anu, de ruimtegod.

Vampirisme

Er is altijd een opvallende link geweest tussen vampiers en ontembare vrouwen. De mythe van Lilith legt uit dat ze, nadat ze verstoten was en in een nachtmonster werd veranderd, wraak wilde nemen op Adam en zijn nieuwe, volgzame vrouw, en nog altijd probeert zij de kinderen van Adam en Eva te doden. Vele aanhangers van het vampirisme zien haar als de moeder van alle vampiers. Ook is de link te maken naar een succubus, de vrouwelijke demon die mannen in de nacht probeert te verleiden tot het hebben van gemeenschap met als doel alle energie uit hen te zuigen, met de dood als gevolg.