Kosmische dauw

Arthur Edward Waite heeft in de vroege helft van de 20e eeuw een boek gepubliceerd, getiteld The Brotherhood of the Rosy Cross (De Broederschap van het Rozekruis). Daarin geeft hij een afbeelding weer uit het werk dat gewoonlijk onder de korte titel De Geheime Symbolen van de Rozekruisers bekendstaat. Er is materiaal in opgenomen dat uit de 16e en 17e eeuw dateert.

Waite legt de afbeelding voornamelijk alchemistisch uit. Deze uitleg is, om het zachtjes uit te drukken, allegorisch. Hij stelt dat hij met het weergeven van het diagram wil aantonen, dat de denkwijze van het Rozekruis tegen het einde van de achttiende eeuw dezelfde was als die van Khunrath tweehonderd jaar eerder. Waite vertelt hier niet veel méér over deze interessante Duitse alchemist en natuurfilosoof, hoewel hij elders in het boek uitwijdt over Khunraths bijdrage aan de Rozekruiserstraditie. Heinrich Khunrath, wiens achternaam soms als 'Kunrath' gespeld wordt, werd rond 1560 te Leipzig in Duitsland geboren.

Hij overleed op 9 september 1605 in Dresden (of Leipzig), terwijl hij nog maar net 45 jaar oud was. Khunrath was doctor in de medicijnen, en alchemist. Gedurende zijn korte professionele leven schreef hij verscheidene boeken en verhandelingen die de kabbala, de alchemie en de natuurverschijnselen probeerden te verenigen. Hij onderwees de waarde van persoonlijke observatie en levenservaring en moedigde degenen die zijn boeken lazen aan om zich een eigen mening te vormen over de betekenis van zijn essays en symbolen. In ons diagram houdt de hand van God een magneet boven het werk, hetgeen symboliseert dat kosmische energie uitgestort wordt over de handelingen die onder haar invloed plaatsvinden

Tegelijkertijd sprenkelt de hand alchemistische dauw op de symbolen in het gedeelte van de afbeelding boven de driehoek. 'Ros' in het Latijn betekent 'dauw' of 'transpiratie'. Door de mystici en in de symbolische alchemie werd aan dit woord een speciale betekenis toegekend. Het spoorde de Rozekruisers aan taalkundige verbanden te leggen tussen wat de mystiek verstaat onder deze hemelse dauw en de roos in het centrum van het Rozekruis. Khunrath meende dat de kosmische dauw in de lente het sterkste was. Dan zou men het moeten vergaren en opslaan, om het te gebruiken als een 'universeel oplosmiddel' waarvan men zegt dat het 'water is dat geen water is', of 'het bloed is van de groene leeuw'. De dauw valt op een zonnebloem waarvan het hoofd door een hemelse wind van de zon is afgewend. Deze afwijking van haar normale houding in de richting van het universele oplosmiddel is een soort doop die, samen met het effect van de magneet, een ongewone kracht op de elementen van het bovenste deel van de driehoek doet neerdalen.

De Rozekruisers zouden dat wat wij onderzocht hebben, als volgt kunnen uitleggen. Onder kosmische leiding en met behulp van de 'hemelse dauw' (wij kunnen wel onthullen dat deze feitelijk een chemisch bestanddeel is dat als gevolg van meditatie wordt afgescheiden door klieren in het brein), kunnen wij in onszelf veranderingen teweegbrengen die wij nooit mogelijk geacht hadden. Dit wordt gesymboliseerd door de zonnebloem die zich van de zon afkeert, hetgeen tegengesteld is aan wat zij doorgaans doet, namelijk zich naar de zon toe wenden. De draken, gewoonlijk uitgebeeld terwijl zij gedood worden door de werking van de zon en de maan, zijn uitgestegen boven het gebied waar dit tot stand had kunnen worden gebracht. Daarmee versterken ze het denkbeeld dat de zogenaamd gewone gebeurtenissen en activiteiten in ons leven overstegen - getranscendeerd - kunnen worden.

De alchemisten zagen de draak die door de zon en de maan gedood werd, als het symbool van het samenvoegen van het vloeibare metaal kwikzilver (draak) met goud en zilver (de zon en de maan), en terwijl het elk vermogen tot verdere transformatie verliest, wordt het in het proces iets anders. Onder dit tafereel zenden de zon en de maan lichtstralen en energie naar elkaar toe, ook naar beneden, naar de Roos van Sharon en de Lelie van Josafat. In dit deel van de afbeelding wordt ons het denkbeeld van de tegenpolen en nog andere symbolische, alchemistische interacties getoond.

Het woord 'roos' zelf was een alchemistische code voor wijnsteen, een product dat uit wijnsteenzuur wordt gevormd. De voorgaande chemische reacties leidden tot het voortbrengen van een amalgaam van goud en zilver, een zilverachtig witte samenstelling (de lelie), die nu onderworpen moet worden aan de reinigende en zuiverende chemische werking van wijnsteenzuur (de roos). In de alchemistische symboliek symboliseert een huwelijk tussen de mannelijke en vrouwelijke tegenpolen dit proces, maar onze kunstenaar heeft ervoor gekozen een andersoortig paar symbolen te gebruiken om dit stadium van het transformatieve proces te illustreren. Zowel de roos als de lelie hebben een symboliek die voor tweeërlei uitleg vatbaar is.

De Rozekruisers maken bij hun uitleg gebruik van Bijbelse beelden. Khunrath heeft deze beelden vast en zeker begrepen. De roos symboliseert zowel de ziel als het mysterie van de wederopstanding en de wedergeboorte, die in het Nieuwe Testament het symbool werden voor Meester Jezus. Hoewel men de lelie ook wel ziet als het symbool van zuiverheid, kuisheid en intense liefde, symboliseert zij vanuit het oogpunt van de Rozekruisers de mystieke overgave van een mens aan God en aan het Kosmische. Zowel de lelie als de roos komen voort uit de 'bron der wonderen' (Fons Miraculum), ofwel, de 'fontein der jeugd', die ook gevoed wordt door de druppels hemelse dauw die door het diagram heen naar beneden druipen. Hier is de Rozekruiserssymboliek dat wij - door onszelf aan te passen aan de kosmische energieën en de juiste transmuterende handelingen te verrichten - een staat van volmaakt geluk kunnen bereiken, zoals die door de filosofen uit vroeger tijden werd nagestreefd.

En zoals Khunrath wellicht geloofd heeft, kan hier sprake van zijn hetzij nu hetzij in een toekomstig bestaan (in welk geval het de 'hemel' genoemd zou worden). Vanuit de onderste punt van de driehoek komt een damp die condenseert en zodoende de aarde vormt, het centrale symbool in de dubbele wolk, omgeven door talloze andere symbolen, die de elementen weergeven die de wereld gaan vormen. Het symbool van de dubbele wolk herinnert ons eraan dat er een wereld is - of, zoals wij vandaag de dag zouden zeggen: een 'staat' - die boven onze aardse wereld ligt, maar toegankelijk is voor hen die de technieken kennen. Deze staat van vrede en harmonie is beschikbaar voor alle zoekers die bereid zijn te luisteren naar de stem van hun innerlijke gids of, in Rozekruiserstermen, het Kosmische. Ondanks het tijdsverschil tussen Khunrath en onszelf, is het vrijwel zeker dat ook hij zich bewust was van de innerlijke wereld die een kostbaar onderdeel vormt van de ervaringen van de mens.

Peter Bindon F.R.C .Phd

Bron: de mystieke school