De herkomst van de naam ‘Amersfoort’

Over de herkomst van de naam Amersfoort is in het verleden veel gespeculeerd.

De meest belangrijke zijn:

• Martinus Zeilerus: Amor Fortis = sterke liefde
• Menso Ahing, burgemeester van Groningen: Eemsfort = afwateringen van Heem of Eem en en waadbare doorgang de forde
• Hugo van Heusden: Fort van de Eem
• Adrianus Junius, geschiedschrijver van het gewest Holland:
• furt, fort = Frankfurt, Klagenfurt, Steinfort
• Furt, fort = d'overtogt aan de Eem
• Jonker Everard Meisser: Ha- mars- voort = wegens sterkte en dapperheid van de bewoners
• Anderen: Eemsfurt = Markt aan de Eem = furt, fort komt van het latijnse woord forum
• Anderen: ter hoogte van de vismarkt bevonden zich een of twee herbergen met een  hamer in het uithangsbord. Anderen zeggen dat het een smidse was samen met 'Voord' of overtogt

Andere schrijfwijzen: Eemsfort, Aemsfort, Hewesfurt, Eemfort, Amsfort, Anusfort, Emisfort, Amisfort, Amersvoort, Amesvoort, Emersvoort

furt, fort, forde, voirde, voorde = ondiepte, doorwaadbare plaats, overtogt, doortoght, passage

Bron: Beschrijving der stad Amersfoort, Abraham van Bemmel

De naam van de stad wordt algemeen geïnterpreteerd als voorde (van furdu), dat is een passeerbare plaats in de rivier Amaro, dat is de naam voor wat wij thans de Eem noemen. Amaro is opgebouwd uit de wortel Am (die ook in Amstel voorkomt) en het achtervoegsel -aro, waardoor het een bijvoeglijk naamwoord wordt. Furdu is ook een middeleeuws woord dat ‘doorgang’betekent.

Bron: J.A. Brongers en W.J. van Tent

Ame, am, aem, aeme = waterig gebied,  waterstroom (de amstel = amestelle, Amsterdam = de dam in de aeme, ameland = land in het water)

Voorde mag ook vertaald worden als ‘recht op doortoght’ (een soort tolweg), bv. Frankfurt

In Amersfoort lijkt het te gaan om de voorde (passage, of doortocht) door de lage delen (de aeme) tussen de zandkoppen (suollen) bij de varkensmarkt, een ter hoogte van de St. Joriskerk en de laatste zandkop ter hoogte van de Kreupelstraat. De moerassige (artesisch water) laagtes in de huidige Langestraat werden tussen de zandkoppen overbrugd door middel van een een knuppelweg.

Hoogtekaart Eemland

Hoogtekaart Amersfoort ingekleurd

Hoogtekaart Amersfoort in cijfers