Vanwaar die massale stroom Belgische vluchtelingen?

De politieke kaart van Europa was in de tweede helft van d 19e eeuw volop in beweging. Dit hield verband met de verschuivingen in het machtsevenwicht toen Engeland, Frankrijk, Rusland en Oostenrijk-Hongarije te maken kregen met het Duitse Keizerrijk als nieuwe grootmacht. Met name de politieke ambities van Duitsland en de niet adequate reacties van andere staten hierop vormden een bedreiging voor de toch al zo kwetsbare vrede in West-Europa. Nederland en België speelden nauwelijks een rol van betekenis in dit gevaarlijke spel. Beide landen volgden de lijn van politieke neutraliteit, die in het geval van België was gegarandeerd door Engeland, Frankrijk en Duitsland.

Het Von Schlieffenplan

Op 2 augustus 1914 eiste Duitsland vrije doorgang voor zijn leger over Belgisch grondgebied om Frankrijk binnen te trekken. Omdat toegeven aan deze eis een einde van de neutraliteit zou betekenen, weigerde de Belgische regering hierop in te gaan Als antwoord op deze weigering viel Duitsland twee dagen later België binnen. Ondanks zijn hevige tegenstand kon het Belgische leger niet voorkomen dat de Duitsers meer en meer terrein wonen. Ze plunderden huizen en branden hele dorpen plat. Daarbij ontzagen zij de burgerbevolking geenszins.

Op 20 augustus werd Brussel veroverd. Daarna zetten de Duitsers hun zegetocht al plunderend voort, want de door de Engelsen toegezegde versterking bleef uit. Dat had mede te maken met de afsluiting van de Schelde, waartoe de Nederlandse regering had besloten. Daardoor viel ook het als ‘onneembaar’ beschouwde Antwerpen. Op 9 oktober werd de overgave van deze stad en de omringende forten getekend, waarna de bevolking massaal de vlucht nam richting Nederland. Ook officieren en soldaten melden zich aan onze zuidgrens. Maar vrij waren zij niet; hen wachtte internering, oftewel gevangenschap. Want ons land was neutraal en wilde dat blijven. Dus was de regering verplicht zicht te houden aan de internationale interneringsverdragen. Zo’n 40.000 Belgische militairen moesten in Nederland worden gehuisvest en bewaakt. Het aantal Belgische burgers en militairen dat begin oktober naar Nederland vluchtte, bedroeg bij elkaar ruim een miljoen.

Bron: Amersfoort zoals het was deel 4