Het graf van Johan van Oldenbarnevelt

“Sedert eenige maanden is de verbouwing van het binnenhof voltooid (1883!!). Wie het door de Stadhouderspoort binnentreedt, ziet zich door indrukwekkende gebouwen van onderscheiden bouworde omringd, terwijl aan de buitenzijde de daken en torens daarvan zich behagelijk spiegelen in den hofvijver. Na de voltooiing valt, meer dan vroeger, de gedenksteen aan den voorbijganger in het oog. Ook de vreemdeling, die een oogenblik op dit punt verwijlt, ziet op duurzaam arduin den naam gegrift van den staatsman, die steeds ‘Holland onder 't hart had gedragen’. Die naam prijkt met eere nabij de zaal, die de oude raadzaal der Staten van Holland, het hoofdtooneel van 's mans werkzaamheid, verving, weinige schreden van de plek, waar het hofschavot werd opgeslagen.”

 

December 1883.

D. Veegens.

Links op de afbeelding van het Binnenhof de hofkapel

In den gevel van het nieuwe gebouw, dat aan de noordzijde van het binnenhof verrees, is een gedenksteen gemetseld, met het volgend opschrift:

‘De voormalige hofkapel in MDCCCLXXIX verbouwd.’

‘In de kelders dezer kapel zijn de grafsteden van Graven en Gravinnen van Holland en werd het lijk van Johan van Oldenbarnevelt) den XIV Mei MDCXIX bijgezet.’

Bron: De Gids Jaargang 8

Oldenbarnevelt is na zijn terechtstelling bijgezet in de Hofkapel in Den Haag. In Amersfoort was in de St. Joriskerk wel een familiegraf in de zuidbeuk (graf X in beun VI). Oldenbarnevelt kocht het, maar later kwam het op naam van andere familieleden. In 1651 ontstaan er geruchten: na de

terechtstelling zou het lichaam zijn gestolen en herbegraven in Overschie, Berkel of in

Amersfoort. Dit is onwaarschijnlijk, want Maurits en zijn bewakers woonden destijds op het

Binnenhof. Zij zouden het zeker gemerkt hebben. Wel betaalde Jan Francken - de knecht van

Oldenbarnevelt, die in Amersfoort kwam wonen - dat jaar het kerkbestuur van de St Joriskerk

een bedrag om de plaats van het familiegraf vast te kunnen stellen om het te schonen en te

‘beleggen’ (een kist in te laten zakken). Toeval? In Amersfoortse archieven zijn geen sporen van zo’n verzoek noch van verleende toestemming te vinden. In het jaar 1651 begint het eerste stadhouderloze tijdperk, de Oranjestadhouders zijn dan politiek even uitgespeeld. Mogelijk ontstond hierdoor een opleving van een Oldenbarnevelt-gezindheid.

De oorspronkelijke orde van grafstenen is verstoord tijdens de aanleg van de vloerverwarming. Helaas zijn de grafstenen zijn niet op dezelfde plaats teruggelegd.

Bunschoten - Het graf van Johan van Oldenbarnevelt?

Oldenbarnevelt’s graf in Oud Berkel?

Onderzoek graf J.v.O.

‘Niet uitgesloten dat Van Oldenbarnevelt in Amersfoort is begraven’

Het valt niet uit te sluiten dat staatsman Johan van Oldenbarnevelt is herbegraven in zijn geboortestad Amersfoort, ook al ontbreekt hard bewijs. Dit stelt Dirk Steenbeek, collectiebeheerder van Archief Eemland, in Kroniek, tijdschrift van de Oudheidkundige Vereniging Flehite.

Steenbeek onderzocht de grafregisters van de Hervormde Gemeente Amersfoort. In het oudste register, over de jaren 1609-1650, blijkt dat het ‘10e graf in de 11e rij’ in de Zuidbeuk van de Sint Joriskerk, dat eerst op naam stond van vader Gerrit van Oldenbarnevelt, is overgedragen aan zoon Johan. Waarom de tenaamstelling wijzigde, is niet te achterhalen. Maar, zo meent Steenbeek, het ligt voor de hand dat de familie van plan was om Van Oldenbarnevelt (1547-1619), wiens stoffelijke resten na zijn onthoofding in de Hofkapel bij het Binnenhof in Den Haag werden bijgezet, her te begraven in de kerk.

Dat vermoeden wordt versterkt door de vondst van een kwitantie in Archief Eemland. Daaruit valt op te maken dat het graf in 1651 is geruimd en dat de familie heeft geïnformeerd naar de kosten van een zerk. Steenbeek: ,,Daarmee was dus alles in gereedheid gebracht voor de herbegrafenis van Van Oldenbarnevelt in de Sint-Joriskerk. Maar is dat ook echt gebeurd?’’

Helaas, voegt hij eraan toe, komt de naam van de raadspensionaris niet voor in de begraafregisters. Dat brengt hem tot de speculatie dat er mogelijk sprake is geweest van een geheime herbegrafenis. Daarvoor zou het stadsbestuur toestemming hebben moeten geven. Hierover is in het archief echter niets terug te vinden.

Verloren

Tegelijkertijd is het volgens Steenbeek zeer de vraag of Van Oldenbarnevelts resten dan wel te vinden zijn in de eind negentiende eeuw ingrijpend verbouwde Hofkapel. Uit onderzoek kwam naar voren dat in het verleden ‘onzorgvuldig’ is omgegaan met de daar begraven stoffelijke resten. ,,Met andere woorden: de botten van Van Oldenbarnevelt waren verloren gegaan tussen andere overblijfselen, waardoor het onmogelijk was om te bepalen of zijn resten nog steeds in de kapel aanwezig waren.’’

Aldus zal, denkt de archiefmedewerker, de laatste rustplaats van de Amersfoorter voor altijd een raadsel blijven. Desondanks beloofde premier Rutte eind vorig jaar, na aandringen van SP-Kamerlid Ronald van Raak, een vooronderzoek naar de mogelijkheid om de grafkelder te openen.