Vertaalfout Gehenna als de hel

De vertaling van Gehenna als "de hel" is een van de meest ingrijpende vertaalfouten uit de geschiedenis, met verstrekkende gevolgen, waaronder het creëren van onnodige angst binnen het christendom.

In het jodendom bestaat geen concept van een hel zoals die vaak in de christelijke traditie wordt voorgesteld. Wel kende men het idee van een dodenrijk of schimmenrijk, een plek waar de zielen van de overledenen naartoe gingen, enigszins vergelijkbaar met de Hades uit de Griekse mythologie.

De Hebreeuwse Bijbel besteedt nauwelijks aandacht aan opstanding of een leven na de dood. Slechts incidenteel wordt verwezen naar aartsvaders die “verenigd worden met hun voorvaderen.” De focus ligt vooral op het leiden van een goed leven op aarde; dit wordt als het belangrijkste beschouwd. Het graf wordt daarentegen beschreven als een plaats van duisternis en stilte.

De joodse rabbi Jezus kan onmogelijk hebben verwezen naar een hel zoals die in het hedendaagse christendom wordt uitgebeeld: een plaats van eeuwige straf en marteling voor hen die hem niet als Verlosser hebben aangenomen. Zo'n voorstelling is niet alleen vreemd aan de joodse traditie, maar ook in strijd met het beeld van een liefdevolle en rechtvaardige God.

Het Gehenna waar Jezus naar verwees, was dan ook geen hel waar een duivel zou huizen. In werkelijkheid is Gehenna het Dal van Hinnom, een specifieke geografische locatie net buiten de stadsmuren van het oude Jeruzalem. Het dal was historisch beladen, omdat het in het verleden een plaats was waar kinderoffers aan afgoden werden gebracht.  

In het Aramees, de taal van Jezus, werd het ge-henna genoemd, afgeleid van het Hebreeuwse ge-hinnom. Het beeld van Gehenna als vuilnisbelt, waar misdadigers en zondaars na hun oordeel werden gedumpt. In de tijd van Jezus werd het Dal van Hinnom alleen gebruikt als vuilnisbelt. Hier werden afval, dode dieren en de lichamen van geëxecuteerde misdadigers gedumpt. Om te voorkomen dat het afval zich ophoopte, werd de vuilnisbelt dag en nacht brandend gehouden, waarschijnlijk met behulp van fosfor. Dit zorgde voor een constante rook en stank, wat het dal een huiveringwekkend karakter gaf.

Ook de term holocaust vindt hier ook zijn oorsprong. Het woord is afgeleid van het Griekse holokauston, wat “geheel verbrand” betekent, een verwijzing naar brandoffers.

Desondanks is in veel Bijbelvertalingen het woord Gehenna vervangen door "hel," wat heeft bijgedragen aan een diepgaand misverstand over de oorspronkelijke betekenis van Jezus’ woorden.