Brugs itinerarium, voorschriften

Het Brugse Vrije moet ten minste 5,7 m. breed zijn, een huisweg of landweg 3,85 m. en een kerkweg, pad of steeg 1,1 m. Een ander Hanzegebod stelt dat het delven van putten in ‘heerwegen’ of ’voorden’ op een boete van zestig pond parisis (Franse munteenheid) komt te staan, wat de zwaarst mogelijke boete was. Eene doorgang of passage door waterig gebied, stroompje of rivier is 1 Brugse elle diep (is ca. 50 cm), zodat de grondslag van de strome net nog zichtbaar is.

Voorschriften Hanzeverbond:
- de spoorbreedte van de wagen: 5½ voet  (ca. 170 cm).
- de wieldiameter vóór: 4 voet (ca. 120 cm) 1 Brugse voet=28,3 cm
- de wieldiameter achter: 5 voet (ca. 150 cm).
- de lading van de wagen per wiel: max. 1500 pond.
  1 pond in Brugge en Gent is 430 gram. (maximale lading = ca. 2580 kg)
- de breedte van een veenbrug 20 voet (5,70 meter).
  naar Brugs of Romeins model. (Brugse Vrije)
- doorwaadbare plaatsen 1 el diep (ca. 50 cm = ½ diam. voorwiel)
  Diepte van een schone (zand)voorde: 1 el (ca. 50 cm).
  Diepte van een kleijtricht: 1 el (ca. 50 cm). Een tricht is belegd met platte
  stenen om wegzakken te voorkomen.
- De voerlieden slapen onder de wagen om diefstal te voorkomen.
- Bij een uitspanning is een wed aanwezig. (wed = openbare drenkplaats)

Bron: Brugs itinerarium = wegwijzer (Historisch archief Gent)

De zogenaamde 'Brugse wegwijzer' is een itinerarium ofwel een routebeschrijving uit het laatste kwartier van de 14e eeuw. Hierin staat een route die vanuit het huidige Nederland over land naar Hamburg en Lübeck loopt.

De enig bekende kopie van deze routeplanner wordt bewaard in een handschrift uit de collectie van Raphael de Mercatellis (1437-1508), bastaardzoon van Hertog Filips de Goede en abt van de Gentse Sint Baafsabdij (nu in de universiteitsbibliotheek Gent). De ‘Brugse Wegwijzer’ biedt een overzicht van de reiswegen vanuit Brugge naar de belangrijkste handelssteden en bedevaartplaatsen van Europa, het Nabije Oosten en Noord-Afrika. De routes zijn ingedeeld in etappes, waarvan de onderlinge afstanden zijn opgegeven in mijlen (1 Vlaamse mijl is 5,4 km = 1 uur gaans met paard en wagen)