Het carillon Monnickendam, het oudste klokkenspel van Nederland

Het klokkenspel in de speeltoren van Monnickendam is het oudste in Nederland wat met de hand te bespelen is op een hoofdzakelijk diatonisch stokkenklavier. Eigenlijk is het een voorslag waaraan een klavier is gemaakt. Voor de oriëntatie van de beiaardier ziet dit klavier er uit als chromatisch, maar van de boven toetsen is alleen de bes en de fis aangekoppeld aan een klepel in een klok. De uur-slagklok met slagtoon d1 werd gegoten door klokkengieter Thomas Both in 1591. Voor de slagen van het halve uur doet een lichtere klok gegoten in 1513 dienst met slagtoon Gis1 die werd gegoten door Geert van Wou met als compagnon Johan Schonenborch. Het carillon telt 15 klokken, die in 1595/1596/1597 grotendeels door de Mechelse klokgieter Peeter van den Ghein II gegoten werden. Verder is een van de klokken in de speeltoren vervaardigd door de in de Enkhuizer klokkengieterij werkzame klokgieter Antoni Wilkes in 1663. Bij een restauratie in 1931 werden twee kleine klokjes toegevoegd van Melchior de Haze uit 1687. In de 16e eeuw werden klokken zo veel als mogelijk op toon gegoten. Het klokkenstemmen werd pas een halve eeuw later uitgevonden door de gebroeders Hemony in Zutphen. Vandaar dat het spel niet heel zuiver klinkt.