René Descartes
René Descartes (1596 La Haye, nu Descartes in Frankrijk -
Descartes sterft op 53-
Scholing: Jezuïetencollege in La Flèche en rechten in Poitiers.
Descartes krijgt als jongen een gedegen opleiding , gebaseerd op het werk van Aristoteles, maar hij besluit als twintiger met zijn studies te stoppen en iets van de wereld te zien.
"Cogito ergo sum." (Ik denk, dus ik ben)
"Besluiteloosheid is de laagste graad van vrijheid."
“Twijfel is de bron van alle kennis, zeker weten wordt een wapen waarmee je anderen kunt verwonden of doden”
“De essentie zit niet in het weten, maar in het zijn en het zijn impliceert twijfel”
Hoofdwerken: Over de methode (1637); Meditationes de prima philosophia (1641); Principia philosophiae (1644); De passies van de ziel (1649)
1616 In Rome wordt een decreet uitgevaardigd tegen de theorie van Copernicus dat de aarde niet het centrum van de kosmos is waar de zon om draait, maar de zon het centrum, waar de aarde om draait.
Descartes, die Galilei's proces in 1633 tijdens zijn verblijf van1629 tot 1649 in Holland volgde, heeft het onderscheid, de macht van paus Urbanus XIII versus zijn vermeende onfeilbaarheid, goed begrepen, Vandaar zijn optimistische commentaar tegenover een vakgenoot ‘Omdat ik niet heb vernomen dat deze censuurmaatregel door een concilie of door de Paus is bevestigd, maar slechts geformuleerd is door een commissie van kardinalen, kan het de copernicaanse leer nog steeds hetzelfde vergaan als de theorie van de tegenvoeters [het gecensureerde concept uit de achtste eeuw van een sub-
De officiële onfeilbaarheid van de paus zou pas op het eerste Vaticaans concilie (1869-
Er is slechts één proces Galileo geweest en toch lijken het er talloze: de onderdrukking van de wetenschap, het gevecht tussen individualisme en gezag, de botsing tussen vernieuwingsgezinden en de gevestigde orde, het tarten van aloud geloof door radicaal nieuwe ontdekkingen, de strijd tegen onverdraagzaamheid ter wille van de vrijheid van denken en van meningsuiting. Geen ander proces in de annalen van het kerkelijk of burgerlijk recht heeft zoveel sporen in de geschiedenis nagelaten en tot zoveel meningen, gevolgen, speculaties en spijtbetuigingen geleid.
De verwarring omtrent de vervolging van Galileo was er nu sprake van één of van twee procedures en wanneer precies is veroorzaakt door het duistere karakter van het gevoerde proces zelf. Er heeft maar één rechtszaak plaatsgevonden, in het voorjaar van 1633.
1628-
Om zich in afzondering en vrijheid te kunnen wijden aan filosofie vestigt Descartes zich in Nederland. Over Amsterdam schrijft hij dat iedereen er 'zoveel aandacht heeft voor zijn handel, dat ik er mijn gehele leven zou kunnen verblijven zonder door iemand te worden opgemerkt'.
Hij is vast besloten zijn filosofisch systeem in de plaats te (laten) stellen van de gebruikelijke aristotelische wijsbegeerte.
1628 Als militair ingenieur belandt hij als vrijwilliger in het leger van Prins Maurits (1567-
1628 in Middelburg ontmoet Descartes Isaac Beeckman (1588-
Na een inspirerende ontmoeting met de Nederlandse wetenschapper Isaac Beeckman krijgt hij een visioen dat hem zijn roeping openbaart: de waarheid te zoeken. Om die te vinden besluit Descartes eerst aan alles te twijfelen. Niets blijkt zeker, behalve dat alles te betwijfelen is: cogito, ergo sum (‘Ik denk, dus ik ben’) is de enige waarheid die Descartes kan vinden.
Met dit brokje zekerheid weet Descartes zowel het bestaan van God (de ‘perfectie’ van God impliceert eveneens zijn bestaan) als het bestaan van de werkelijkheid af te leiden (God garandeert de echtheid van de buitenwereld). Vervolgens maakt hij ook het onderscheid tussen het denken (res cogitans) en alles dat zich in de ruimte bevindt (res extensa). Hieruit volgt een ander invloedrijk idee van Descartes: dat ziel en het lichaam gescheiden zijn; de één is onstoffelijk, de ander materieel.
1629 Franeker, Descartes bezoekt de plaatselijke universiteit bij Adriaan Metius (1571-
Oriëntalisme is het herontdekken van waarden uit Egypte, Griekenland (de zetetiek), Hebreeuwse mystiek, de Kabbalah, oriëntaalse esoterie, alchemie en magie.
1635 Amersfoort, Jacob van Campen, bouwmeester (architect)
Descartes besteedt veel tijd aan een studie van de pijnappelklier. Hij ontkent niet dat het lichaam het denken beïnvloedt en vice versa; volgens hem was de pijnappelklier de plek waar de twee op elkaar inwerken. Descartes noemt de pijnappelklier ‘de zetel van de ziel, de creativiteit en de wijsheid”.
Descartes ontwikkelt, mogelijk t.b.v. Van Campen, de beschrijvende meetkunde.
1637 publicatie (anoniem) van Discours de la méthode, de beginselen van zijn nieuwe filosofie.
De geleerde Henricus Regius (1598-
Descartes' filosofie was overigens zo omstreden dat discussies erover aan de universiteiten van Utrecht en Leiden vaak uitliepen op een handgemeen.
In de Republiek wordt het wetenschappelijk discours in het midden van de 17e eeuw niet zozeer binnen de universitaire wereld voltrokken als wel daarbuiten. Wetenschappers al Christiaan Huygens (1629-
1644 Publicatie van Meditationes de prima philosophia.
1649 Publicatie van De passie van de ziel, opgedragen aan prinses Elisabeth van Bohemen
René Descartes is de eerste filosoof van het zeventiende-